دیه چیست؟
دیه یکی از قوانین اسلام است و طبق تعاریف ، مال یا پولی است که به سبب کشتن انسان یا نقص عضو ،
به کسی که صدمه دیده‌است یا به بازماندگان او پرداخت میشود .
به دیه ، خون بها نیز گفته میشود . مبلغ خون بها هر ساله توسط قوه قضاییه تعیین میشود .
انوع خون بها
قتل :
مقدار آن برابر خون بها کامل یک مرد مسلمان است .
خون بهای اعضای بدن :
در صورتی که از یک عضو تنها یک عدد در بدن انسان وجود داشته باشد ، از بین بردن آن خون بهای کامل دارد
و در صورتی که از یک عضو دو عدد موجود باشد ، از بین بردن یکی از آنها نصف خون بهای کامل و از بین بردن هر دوی آنها
خون بها کامل خواهد داشت .
خون بها منافع اعضا :
در یک درگیری ، اگر شخصی باعث شود فرد دیگر برخی از حواس خود را از دست بدهد ،
باید خون بهای منافع آن عضو را بپردازد . ( مثلا شنوایی فرد دچار اختلال شود )
مطابق قانون مجازات اسلامی ، خون بهای منافع شامل مواردی همچون خون بهای عقل ، شنوایی ، بینایی ، بویایی و صوت و گویایی است .
خون بها جراحات :
در یک درگیری ، اگر شخصی باعث ایجاد جراحت در فردی شود ، باید خون بهای جراحت او را بپردازد
و مقدار و شدت آن توسط پزشکی قانونی تعیین میشود و شامل خراش ، کبودی ، تورم و … میشود .
پرداخت کننده دیه
شاید بسیاری از ما در مقابل این پرسش که چه کسی مسئول پرداخت دیه است بگوییم کسی که قتل را انجام داده است.
اما این درست نیست، این فقط یکی از روش‌های پرداخت دیه به حساب می‌آید.
در قتل عمد و شبه عمد پرداخت دیه با خود فرد مجرم است اما اگر قتل به دلیل خطای محض صورت گیرد
و به قاضی هم ثابت شود که خطای محض بوده است، اقوام مرد خانواده باید دیه را پرداخت کنند .
اقوام مرد مجرم که قانون آنان را عاقله می‌نامند زمانی مسئول پرداخت دیه می شوند که یکی از این افراد بعد از آنکه قاتل اقرار کرد
که قتل به دلیل خطای محض صورت گرفته است، وی را تایید کند، به این ترتیب خود فرد به عنوان عاقله مسئول پرداخت دیه است .
در این باره یک نکته را لازم است بدانید و آن زمانی است که مجرم قتل را در اثر خطای محض اعتراف کند ،
اما عاقله که یکی از اقوام اوست، اعلام کنند که این قتل در اثر خطای محض نبوده است .
در این شرایط مجرم باید دیه را بپردازد و مسئولیت از عاقله ساقط میشود .
عاقله به چه کسانی گفته میشود ؟
عاقله در لغت به معنای نگهدارنده و مواظبت‌کننده است و در اصطلاح فقهی به خویشاوندان و نزدیکان مذکر شخصی گفته میشود
که مرتکب قتل خطای محض یا جرح شده است که در شرایط خاصی باید دیه‌ی آن قتل یا جرح را بپردازد .
در تعریف قانونی عاقله آمده است:
عاقله عبارت است از پدر ، پسر و بستگانِ ذکور (مذکر) نَسَبی پدری و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث.
همه‌ی کسانی که در زمان فوت می‌توانند ارث ببرند به صورت مساوی مکلف به پرداخت خون بها هستند .
عاقله باید مرد باشد ، پس زنان عاقله محسوب نمی‌شوند. عاقله باید رابطه‌ی نسبی پدری و مادری یا پدری با مجرم داشته باشد،
بنابراین مردانی که از طریق مادر با مجرم خویشاوند هستند مانند دایی جزءِ عاقله به حساب نمی‌آیند .
طبق قانون عاقله در صورتی مسئول پرداخت خون بها است که علاوه بر داشتن نسب مشروع، عاقل و بالغ بوده و تمکن مالی داشته
باشد. پس صغار، مجانین، کسانی که نسب مشروع نداشته باشند و معسر به‌عنوان عاقله از پرداخت خون بها معاف هستند .
مهلت پرداخت دیه
اینطور نیست که وقتی حکم دیه صادر شد، فرد محکوم وقت زیادی برای پرداخت آن داشته باشد ،
بلکه در قانون مهلت پرداخت دیه در موارد مختلف از زمان وقوع قتل مشخص شده است .
مهلت پرداخت دیه از زمان وقوع جنایت به ترتیب زیر است؛ مگر آنکه طرفین دعوا به نحو دیگری با هم تراضی کرده باشند که در این
صورت بر مبنای توافق طرفین اقدام میشود؛ و پرداخت هریک از انواع دیه بر مبنای قیمت زمان پرداخت محاسبه میشود .
_ در جنایات عمدی ، ظرف یک سال قمری
_ در جنایات شبه‌عمد، ظرف دو سال قمری (هرسال نصف دیه باید پرداخت شود)
_ در جنایات خطای محض، ظرف سه سال قمری (هرسال یک‌سوم دیه باید پرداخت شود)
نکته ی قابل توجه آن است که هرگاه پرداخت کننده ی دیه در بین مهلت های مقرر نسبت به پرداختِ تمام یا قسمتی از دیه اقدام کند، دریافت‌کننده مکلف به قبول آن است .
دوست عزیز ، هر روز اطلاعات خیلی جالبی تو پیج اینستاگرام ما گذاشته میشه که خیلی بدردت میخوره .
رو لینک زیر کلیک کن و از مطالب لذت ببر .